Op 14 december jl. organiseerde JWS in het kader van de Dag van de Rechten van de Mens een symposium met de titel ‘Mensenrechten, Ethiek en Gezondheidszorg”. De directe aanleiding voor de keuze van dit thema was de start van het project “Ontwikkeling van een handreiking voor ethische dilemma’s in de GGZ voor asielzoekers”, mogelijk gemaakt door ZonMw.
De dagvoorzitter, Prof.mr. Aart C. Hendriks, leidde de presentaties in. Hij feliciteerde de Johannes Wier Stichting met de keuze van het onderwerp ‘Mensenrechten, Ethiek en Gezondheidszorg’. Daarbij stelde hij dat recht en ethiek vanouds veel met elkaar gemeen hebben: “Beide disciplines proberen het menselijk handelen te normeren, vanuit een bepaalde gedachte van goeddoen en rechtvaardigheid. Dit geldt ook voor het gezondheidsrecht en de medische ethiek: zij zijn onlosmakelijk verbonden met de geneeskunde en normeren het handelen van mensen op het terrein van de gezondheidszorg. Beide disciplines streven voorts naar een systeem van gezondheidszorg, dat in aanmerking komt voor het predicaat.jpg)
‘rechtvaardig’.”
“Van belang is verder”, stelde Hendriks, “dat de beginselen en waarden waarop beide disciplines zijn gestoeld, grotendeels dezelfde zijn en dusdanig fundamenteel dat deze erkenning hebben gevonden in de vorm van grondrechten.
Veelal wordt wel gezegd dat het (gezondheids)recht, anders dan de (medische) ethiek, door middel van overheidsingrijpen afdwingbaar is. Daarin zouden recht en ethiek in het bijzonder van elkaar verschillen.” Hendriks geeft aan dat ook ethische normen, voor zover al niet juridisch erkend, op allerlei manieren feitelijk afdwingbaar kunnen zijn. De verschillen tussen beide disciplines zijn daarom niet altijd zo groot, al lijkt er tussen de beoefenaren van het gezondheidsrecht en de medische ethiek niet altijd even intensief contact te bestaan. Ook daarom is, volgens Hendriks, de keuze van dit onderwerp een gelukkige: beide disciplines kunnen aldus nader tot elkaar komen.
Vervolgens zou volgens het programma Prof. Dr. Dick L. Willems, hoogleraar Medische Ethiek, een inleiding presenteren over Ethiek, Gezondheidszorg en Mensenrechten, maar door een misverstand van zijn zijde was hij afwezig. Zijn bijdrage is hier te downloaden: Ethiek, mensenrechten en gezondheidszorg.
Vervolgens presenteerde Dr. Sander A. Kramer, projectleider, het project “Ontwikkeling van een handreiking voor ethische dilemma’s in de GGZ voor asielzoekers”. Het optreden van ethische dilemma’s in de GGZ voor asielzoekers is niet nieuw, hoogstens meer urgent, maar tot nu toe heeft dat niet geleid tot de ontwikkeling van een professioneel geaccepteerde, praktische handreiking over de wijze waarop zorgverleners met deze ethische dilemma’s kunnen omgaan. Het project wordt uitgevoerd insamenwerking met het AMC, Mikado, Universiteit van Utrecht en Arq. Kramer besprak de resultaten van het literatuursonderzoek dat voor het project reeds verricht is en schetste de mogelijke dilemma’s die ook In Nederland zich in de GGZ voor asielzoekers voordoen. Zijn presentatie: Presentatie Sander Kramer
De laatste presentatie werd geboden door Aernout G. Tenhaeff, arts maatschappij & gezondheidszorg. Hij besprak de ethische dilemma’s in de begeleiding bij honger- en 
dorststakingen. Daarbij ging hij uitvoerig in op de lichamelijke en geestelijke gevolgen van honger- en dorststakingen, de (inter) nationale wet en regelgeving en de rol van de vertrouwensarts. Zijn presentatie: Presentatie Aernout Tenhaeff
Het symposium werd bezocht door een zeer divers gezelschap, waarin zowel de wetenschap als de praktijk waren vertegenwoordigd. De boeiende presentaties leidden tot levendige discussies en aanbevelingen aan JWS uit de zaal. Het symposium werd afgesloten met een geanimeerd, informeel samenzijn.
