Demissionair minister Schippers van VWS wil het bij wet mogelijk maken om, zonder toestemming van de patiënt, lichaamsmateriaal/DNA te gebruiken dat is opgeslagen in medische biobanken voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. In zeer uitzonderlijke omstandigheden weegt het belang van waarheidsvinding zwaarder dan die van het verschoningsrecht en het beroepsgeheim, aldus Schippers in haar conceptwetsvoorstel. Het gaat om lichaamsmateriaal als cellen, weefsels en organen, maar ook om speeksel, urine en faeces en onder meer om de vraag of dat gebruikt mag worden voor andere doeleinden dan waarvoor het oorspronkelijk was afgestaan of gedoneerd.
Schippers wil samen met de minister van Veiligheid en Justitie een speciale deskundigencommissie instellen die moet beoordelen of aan de wettelijke voorwaarden voor verstrekking van lichaamsmateriaal voor ‘strafvordelijke doeleinden’ is voldaan. Zowel het opsporings- als het belang van het medisch beroepsgeheim zal worden afgewogen door deze commissie. Daarna wordt het aan een rechter-commissaris voorgelegd, die een schriftelijke machtiging zal afgeven. Daarna, schrijft Schippers in haar toelichting, ‘ligt het niet voor de hand dat een verschoningsgerechtigde zich alsnog op zijn verschoningsrecht kan beroepen’.
Schippers stelt dat het moet gaan om bijzondere, nauw omschreven situaties. Slechts in uitzonderlijke omstandigheden kan het belang van waarheidsvinding prevaleren boven het verschoningsrecht. Het moet in eerste plaats gaan om zeer ernstige misdrijven. Daarnaast moet de identiteit van de verdachte bekend zijn; er mag dus alleen gericht worden gezocht in een medische biobank.
Schippers wil ook dat er minder strenge eisen komen voor het gebruik van lichaamsmateriaal van slachtoffers, zonder dat die er toestemming voor (kunnen) geven. Ook dit mag alleen als de identiteit van het slachtoffer bekend is en die het materiaal niet zelf kan afgeven, bijvoorbeeld vanwege vermissing of na een begrafenis of crematie. Schippers vindt dat waarheidsvinding voor nabestaanden belangrijker is dan de ratio achter het medisch beroepsgeheim, namelijk ‘toegang de zorg’.
Bron: Medisch Contact 1 mei 2017
